Εκτύπωση   

3.3 Τμήμα Επικοινωνίας και ΜΜΕ Πανεπιστημίου Αθηνών [Συγγράμματα]

1. Πολιτιστική Κληρονομιά. Εισαγωγή-Βασικές Έννοιες, Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε./ Ε.Κ.Π.Α., Αθήνα 1993.
   Αναλυτικές πληροφορίες και εξώφυλλο
   Στόχος του μαθήματος Πολιτιστική Κληρονομιά όπως ο ίδιος ανέφερε στην εισαγωγή του πανεπιστημιακού αυτού συγγράμματος είναι οι απόφοιτοι του Τμήματος, ως εν δυνάμει επικοινωνιολόγοι και δημοσιογράφοι, και συνακόλουθα «παιδαγωγοί και καθοδηγητές των ώριμων μελών της κοινωνίας να σηκώσουν εξίσου, αν όχι με μεγαλύτερη βαρύτητα και ευθύνη το χρέος της διάσωσης της πολιτιστικής κληρονομιάς μαζί με τους ειδικούς, που είναι ταγμένοι γι’ αυτό στους θεσμοθετημένους φορείς προστασίας της πολιτείας. Αν η κοινωνία ως δυναμικό σύνολο είναι ή παραμείνει ουδέτερη ή αρνητική -και δυστυχώς η νεοελληνική δεν έχει ουσιαστικά ξεπεράσει ένα τέτοιο στάδιο- σ’ αυτή τη σύγχρονη σταυροφορία, ο ρόλος των ειδικών μοιάζει μ’ εκείνον του Δον Κιχώτη».
   Στο πλαίσιο του προβληματισμού αυτού στο πρώτο μέρος των σημειώσεων αναλύονται βασικές έννοιες ως προς την ορολογία, το περιεχόμενο, τα ειδικά χαρακτηριστικά και την ιδεολογία προστασίας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Έμφαση δίνεται στις ιδιότητες των μνημείων, στα ουσιαστικά κίνητρα που ωθούν τις κοινωνίες για την προστασία τους, και στις σύγχρονες ανάγκες και τάσεις προς την κατεύθυνση αυτή. Σε διακριτό κεφάλαιο παρατίθενται οι σημαντικότερες διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των πολιτιστικών αγαθών, ώστε να γίνει κατανοητή μέσα από τα ίδια τα κείμενα η εξέλιξη της έννοιας του μνημείου από το υλικό κατάλοιπο στην πολιτιστική κληρονομιά σε όλες της τις εκφάνσεις, αλλά και η εξέλιξη της ιδεολογίας προστασίας. Στη συνέχεια αναλύεται «η προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος και η νεοελληνική πραγματικότητα» ώστε να κατανοηθούν οι βασικότερες ιστορικές, κοινωνικο-πολιτισμικές, οικονομικές και άλλες αιτίες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της σύγχρονης ελληνικής πόλης, με τα προβλήματα και τα αδιέξοδά της, αλλά και τα μεγάλα ζητήματα που τίθενται για την ανάδειξη και αειφόρο ανάπτυξή της. Οι σημειώσεις ολοκληρώνονται με μια συνοπτική παρουσίαση μεθοδολογικών ζητημάτων σχετικά με την τεκμηρίωση, χαρακτηρισμό, προστασία και διαχείριση των μνημείων.

   
     Εξώφυλλο [84.93 KB]
   
   
2.  Θέματα Αστικού Χώρου, Ιστορική Θεώρηση. Σύγχρονη Πραγματικότητα, Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε./ Ε.Κ.Π.Α., Αθήνα 1994.
   Αναλυτικές πληροφορίες και εξώφυλλο
   Η συλλογή κειμένων των Γ.Π.Λάββα και Μ. Μαρμαρά με θέμα τον αστικό χώρο έχει ως στόχο να ανατρέξει στην ιστορική εξέλιξη της πόλης από τους αρχαίους οικισμούς και την παραδοσιακή αρχιτεκτονική μέχρι τη γέννηση της πολυκατοικίας την περίοδο του μεσοπολέμου και τη σύγχρονη μετάπολη. Ο αστικός χώρος, η πόλη ως ευρύτερη και διαχρονική έννοια, εξετάζεται στη διττή του υπόσταση: ως δομημένος χώρος -κτισμένος ή άκτιστος- και ως άϋλη υπόσταση, δημιούργημα της πολιτικής, της τέχνης και της επιστήμης. Μέσα από την οπτική αυτή αναγνωρίζονται οι γενεσιουργές αιτίες για τη διαμόρφωσή του, και συνακόλουθα η κατανόηση των ειδικών χαρακτηριστικών της ιστορικής πόλης σε σχέση με τη σύγχρονη. Απώτερος στόχος του μαθήματος, ο κριτικός στοχασμός για το παρελθόν και το μέλλον της σύγχρονης πόλης, ώστε οι εν δυνάμει λειτουργοί της δημοσιογραφίας και επικοινωνίας να γνωρίζουν και να ευαισθητοποιήσουν την κρίσιμη μάζα των πολιτών για την ανάγκη προστασίας της κληρονομιάς και την αειφόρο ανάπτυξη.

   
     Εξώφυλλο [71.67 KB]
   
   
3. Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης,  Τμήμα   Ε.Μ.Μ.Ε./ Ε.Κ.Π.Α., Αθήνα 1995.
   Αναλυτικές πληροφορίες και εξώφυλλο
   Στα Μαθήματα Ιστορίας της Τέχνης ο Γ. Π. Λάββας αποτυπώνει με λόγο εύληπτο, πυκνό και περιεκτικό μια πολιτισμική ιστορία της τέχνης από την παλαιολιθική εποχή μέχρι σήμερα. Σε εισαγωγικά κεφάλαια αναλύει βασικά θέματα όπως η τέχνη ως μέσο επικοινωνίας, τα χαρακτηριστικά ενός έργου τέχνης, η έννοια της τεχνοτροπίας ως μεθοδολογικό εργαλείο μελέτης του ιστορικού υλικού, το «ωραίο» στην τέχνη και προτείνει ένα διάγραμμα πολιτισμικής ιστορίας βάση του οποίου διακρίνει τα μαθήματα σε τρία μέρη: την τέχνη του ανθρώπου-κυνηγού, β. την τέχνη του ανθρώπου – γεωργού, γ. την τέχνη του ανθρώπου-μηχανικού, παρουσιάζοντας ένα πανόραμα των κατακτήσεων του ανθρώπου στην αρχιτεκτονική, την πολεοδομία, την γλυπτική και τη ζωγραφική. Ο υπότιτλος «Κοινωνία & Τεχνοτροπία» αποτυπώνει τον βασικό άξονα ερμηνείας του υλικού του, την ανάδειξη της «συνεχούς και εσωτερικής σχέσης των κοινωνικών δεδομένων και της τεχνοτροπικής τους έκφρασης».
   Καθεμία από τις πολιτισμικές αυτές ενότητες εξετάζεται σε επιμέρους κεφάλαια, διακρίνοντας θεματικά πολιτισμούς, γεωγραφικές περιοχές ή χρονικά ορόσημα στα οποία παγιώνονται συγκεκριμένα χαρακτηριστικά στην τέχνη. Έτσι εξετάζονται τα δημιουργήματα του ανθρώπου κατά την παλαιολιθική περίοδο, η αιγυπτιακή τέχνη, η τέχνη στη Μεσοποταμία και το Αιγαίο κατά την προϊστορική εποχή, η αρχαία ελληνική τέχνη, η ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδος, η χριστιανική τέχνη του βυζαντίου και ο ευρωπαϊκός μεσαίωνας, συνεχίζοντας στη ρωμανική και γοτθική τέχνη, την Αναγέννηση και το Μπαρόκ. Η εισαγωγή της μηχανής θα επιφέρει σημαντικές αλλαγές στην κοινωνία, τις οικονομικές και πολιτικές δομές και συνακόλουθα στην τέχνη του 19ου και 20ού αιώνα, καθώς νέα πρωτοποριακά ρεύματα εμφανίζονται στη ζωγραφική, την πλαστική και την αρχιτεκτονική. 
   Το υλικό παρουσιάζεται με περιγραφική πληρότητα και ευρηματική μυθοπλασία, προβάλλοντας αφανείς όψεις της πολιτισμικής διαδικασίας για την παραγωγή ενός έργου τέχνης (ιστορία, θρησκεία, πολιτική, οικονομία, γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά).

   
     Εξώφυλλο [57.84 KB]
   
   
4. Πολιτιστική Κληρονομιά. Κορυφαία Μνημειακά Συγκροτήματα του Ελλαδικού Χώρου, Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε./ Ε.Κ.Π.Α.,Αθήνα, 1997.
   Αναλυτικές πληροφορίες
   Στο πλαίσιο του μαθήματος «Ελληνική Πολιτιστική Κληρονομιά» παρουσιάζονται τα κορυφαία μνημειακά συγκροτήματα του ελλαδικού χώρου, «αντιπροσωπευτικά παραδείγματα υψηλής πολιτιστικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας του διαχρονικού ελληνικού βίου». «Μέσα από τη μελέτη της δομής και της μορφής του», όπως αναφέρεται στην εισαγωγή, «προβάλλεται ανάγλυφα το genius loci της ελλαδικής γεωγραφικής ενότητας, τόσο στην αρχαιότητα όσο και στον Μεσαίωνα, ως πάγια επαναλαμβανόμενο οργανωτικό διάγραμμα, παρά τις βαθιές πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές και άλλες διαφοροποιήσεις».  
   Στο πρώτο μέρος, αφού εξετάζονται συνοπτικά οι βασικές έννοιες του μνημείου και της προστασίας του, ερμηνεύονται τα συνθετικά χαρακτηριστικά του αρχαίου τεμένους, το ιδεόγραμμα της οργανωτικής του δομής και τα βασικά του μέρη. Στη συνέχεια παρουσιάζονται σε όλες τους τις φάσεις τα σημαντικότερα αρχαία ιερά όπως η Ακρόπολη, το Ηραίον Σάμου, η Ολυμπία, το Δελφικό τέμενος, το ιερό του Απόλλωνα στη Δήλο, το Ασκληπιείο της Επιδαύρου και ο ναός του Επικούρειου Απόλλωνα στις Βάσσες.  
   Στο δεύτερο μέρος καταγράφονται τα κορυφαία μνημειακά συγκροτήματα του Μεσαιωνικού ελληνισμού όπως η Θεσσαλονίκη και τα παλαιοχριστιανικά και βυζαντινά της μνημεία, το Άγιο Όρος, η «μοναστική λιθοπολιτεία» των Μετεώρων, ο Μυστράς, η Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου και άλλες σημαντικές μονές του Ελλαδικού χώρου.
   Έμφαση στην ανάπτυξη του ογκώδους αυτού μνημειακού πλούτου δίνεται στην αναγνώριση της συνθετικής τους δομής, των παραγόντων (ιστορικών, πνευματικών, ιδεολογικών, γεωμορφολογικών) που τη διαμόρφωσαν και των ειδικών τους χαρακτηριστικών που τα καθιστούν μοναδικά για την ιστορία του πολιτισμού μας.
5. Πολιτιστική Κληρονομιά. Εισαγωγή-Βασικές Έννοιες. Προστασία &  Διαχείριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε./ Ε.Κ.Π.Α.,Αθήνα 2001
   Αναλυτικές πληροφορίες και εξώφυλλο
   Αποτελεί αναθεωρημένη έκδοση των σημειώσεων Κορυφαία Μνημειακά Συγκροτήματα του Ελλαδικού Χώρου, με την προσθήκη μιας επιμέρους ενότητας με θέμα Προστασία & Διαχείριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς. Στόχος είναι να αναγνωριστούν μέσα από την τρέχουσα βιβλιογραφία και επιχειρησιακή εμπειρία οι σύγχρονες στρατηγικές για την προστασία-διαχείριση των φυσικών πόρων (εθνικά πάρκα, δρυμοί, ύπαιθρος) αλλά και των μνημειακών συνόλων (αρχαιολογικοί τόποι, βιομηχανική κληρονομιά, υπαίθρια μουσεία). Σε διακριτό κεφάλαιο εξετάζεται η εξέλιξη του τουριστικού φαινομένου από το εκπαιδευτικό ταξίδι και τον μαζικό τουρισμό στη σύγχρονη αντίληψη γι’ αυτόν, ως μια υπεύθυνη κοινωνική δράση με συμβολή στην αειφορική ανάπτυξη. Έμφαση δίνεται στις στρατηγικές του τουριστικού σχεδιασμού για την προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος. Οι σημειώσεις σε συνεργασία με την Δρ. Μαρίνα Καραβασίλη ολοκληρώνονται με την περιπτωσιολογική εξέταση σύγχρονων εφαρμογών προστασίας, διαχείρισης και ερμηνείας αρχαιολογικών χώρων (πάρκα, οικομουσεία, επιτόπια μουσεία), βιομηχανικών συνόλων και φυσικών πόρων (ιστορικοί κήποι, αγροτοβιομηχανικά τοπία, ύπαιθρος, κ.ά.) κυρίως στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Η επιλογή καλύπτει ένα μεγάλο εύρος διαφορετικών διαχειριστικών αλλά και μουσειοπαιδαγωγικών εφαρμογών. Ειδικότερα σε κάθε πόρο (αρχαιολογικό ή θεματικό πάρκο, οικομουσείο, μουσείο, κ.ά.) εξετάζεται η ιστορία συγκρότησης του πόρου, η τυπολογία μουσειακής έκθεσης ή ερμηνείας της κληρονομιάς, τα μουσειοπαιδαγωγικά και επικοινωνιακά ζητήματα που θέτει ή προτείνει, η συμβολή του στο πεδίο της πολιτιστικής διαχείρισης. Στις σημειώσεις αναπτύσσονται τα σημαντικότερα από τα παραδείγματα που αναπτύχθηκαν στο μάθημα όπως η ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, οι εκθεσιακοί χώροι του ΜΕΤΡΟ, το οικομουσείο του Δισπηλιού, το επιτόπιο αρχαιολογικό μουσείο της Νάξου, τα υπαίθρια μουσεία υδροκίνησης στη Δημητσάνα και την Έδεσσα, το Τεχνολογικό Πάρκο Λαυρίου, ο περίπατος στον αρχαιολογικό χώρο της Κνωσσού, κ.ά. Σκοπός της παρουσίασης των παραδειγμάτων αυτών είναι η αναγνώριση των διαφορετικών στρατηγικών προσέγγισης του κοινού αλλά και των μορφωτικών δράσεων που προτείνουν (πολιτιστική διαδρομή, βιωματική προσέγγιση, επιτόπια in situ έκθεση, ανακατασκευή – επαναλειτουργία, κ.ά).

   
     Εξώφυλλο [71.9 KB]
   
   
6. Διαχείριση της Πολιτιστικής Κληρονομιάς  Τμήμα Ε.Μ.Μ.Ε./ Ε.Κ.Π.Α., Αθήνα 2001.
   Αναλυτικές πληροφορίες και εξώφυλλο
   Το πανεπιστημιακό αυτό σύγγραμμα δόθηκε στο μάθημα «Εισαγωγή στις πολιτισμικές σπουδές και την ανθρώπινη επικοινωνία» και επιχειρεί να αναδείξει ένα νέο επιστημονικό αντικείμενο, αυτό της διαχείρισης των μνημείων (Heritage Management). Η Διαχείριση της κληρονομιάς έχει τις ρίζες της στο κίνημα για την περιβαλλοντική προστασία τις δεκαετίες του ’60 και ’70 στην Αμερική και την αναγνώριση της λεγόμενης κρίσης της αρχαιολογίας, εξαιτίας των ραγδαίων και καταστροφικών αλλαγών σε περιοχές με αρχαιολογικό ενδιαφέρον ως αποτέλεσμα της ταχείας εκβιομηχάνισης και ανάπτυξής τους. Ο όρος «διαχείριση» θα μπορούσε να οριστεί ως ένας όρος ομπρέλα για μια σειρά από δράσεις στα μνημεία, που αναλυτικά παρουσιάζονται στην έκδοση, όπως αποκατάσταση, ανακατασκευή, αναστήλωση, συντήρηση, δημιουργική προστασία, εξυγίανση. Στη συνέχεια αναπτύσσεται η έννοια του πολιτιστικού αγαθού ή κεφαλαίου και η διαχείριση του πολιτισμικού πλούτου σε πλαίσιο επενδυτικό ή εκπαιδευτικό για την πολιτιστική, παιδαγωγική ή οικονομική ανάπτυξη. Έμφαση δίνεται στην ιστορική εξέλιξη του πολιτιστικού τουρισμού, στα απλά ή άϋλα στοιχεία του και στην αλληλεπίδρασή του για την προστασία και ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονομιάς.

   
     Εξώφυλλο [77.17 KB]
   
   
7. Επίτομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής, μ’ έμφαση στον 19ο & 20ό αιώνα,   University Studio Press, Θεσσαλονίκη 2002.
   Αναλυτικές πληροφορίες και εξώφυλλο
   Αν όπως σημειώνει ο ιστορικός G. Iggers «κάθε ιστορική έκθεση αποτελεί μια κατασκευή, που προκύπτει μέσα από ένα διάλογο του ιστορικού με το παρελθόν, ένα διάλογο που δεν διεξάγεται εν κενώ, αλλά μέσα σε μια κοινότητα ερευνητών που συμφωνούν πάνω σε ορθολογικά κριτήρια για το τι είναι εύλογο», με την Επίτομη Ιστορία της Αρχιτεκτονικής ο Γ.Π.Λάββας  επιχειρεί να σκιαγραφήσει το πανόραμα των ιστορικών αρχιτεκτονικών μορφών σε παγκόσμια και ελληνική κλίμακα, αναδεικνύοντας την πολιτισμική τους διάσταση στο χώρο και το χρόνο. Η πρόθεσή του ήταν να δοθούν στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό αναγκαίες εισαγωγικές πληροφορίες για την κοινωνική δομή και τα χαρακτηριστικά αρχιτεκτονικά έργα όλων των περιόδων (από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι σήμερα), εμπλουτισμένα με μια νέα πολιτισμική ερμηνευτική προσέγγιση. Το μνημειώδους έκτασης υλικό ταξινομείται μέσα από μια διττή οπτική, του ενοποιητικού αλλά ρευστού πνεύματος της εποχής, και του διαφοροποιητικού, αλλά εξίσου σημαντικού ήθους κάθε λαού, συνθέτοντας μια ευρύτερη πολιτισμική ερμηνεία της ιστορίας. 
   Στην εισαγωγή σκιαγραφείται η σύγχρονη έννοια της αρχιτεκτονικής και του αρχιτέκτονα, καθώς και τα κριτήρια αξιολόγησης των έργων στη διαχρονική τους εμφάνιση. Στη συνέχεια η δέκα χιλιάδων χρόνων περίπου ιστορία αρχιτεκτονικής (με την «πρώτη» γνωστή πόλη αναγόμενη στο 8000 π.Χ.) εντάσσεται στην παρούσα πραγματεία σε δύο χαρακτηριστικά χρονικά τμήματα, εκείνο του «ανθρώπου-γεωργού» (8000 π.Χ.-1750 μ.Χ.) και εκείνο του «ανθρώπου-μηχανικού» (1750-2000 μ.Χ.), αφού σκιαγραφηθεί σύντομα η πρώτη (χωρίς όμως αρχιτεκτονική) και εκτενέστατη περίοδος του «ανθρώπου-κυνηγού» ή πλάνητα.
   Ακολουθούν τα συστατικά κεφάλαια των περιόδων και των σχετικών γεωγραφικών ενοτήτων της Αρχαιότητας, του Μεσαίωνα και των Νεότερων Χρόνων (με όλους τους μεγάλους πολιτισμούς, ακόμα και τους εξω-ευρωπαϊκούς). Αυτό αποτελεί το πρώτο μέρος το οποίο και καταλαμβάνει τη μισή έκταση της «επιτομής». Κατόπιν αναπτύσσεται το δεύτερο μέρος, όπου και η έμφαση, το οποίο αφιερώνεται στον 19ο και 20ό αιώνα με την ανάλυση των αρχιτεκτονικών μορφών και των δυνάμεων του «ανθρώπου-μηχανικού», ως τη συντομότερη χρονικά, αλλά και δυναμικότερη και προβληματική πολιτισμική περίοδο. Εδώ παρακολουθείται τόσο η διεθνής αρχιτεκτονική δημιουργία όσο και η ανάλογη ανάπτυξη της Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής, μέσα από την εξέλιξη αλλά και τις αναδιπλώσεις τους.
   Πέρα από την ιστορική παράθεση μορφών και δυνάμεων του αρχιτεκτονικού γίγνεσθαι αναλύονται κριτικά τα φαινόμενα και επιδιώκεται να εντοπισθούν οι ερμηνευτικές τους παράμετροι μέσα από το ευρύτερο κοινωνικό και δημιουργικό πλαίσιο κάθε εποχής. Κείμενο και εικόνα αλληλοσυμπληρώνονται και μοιράζονται το χώρο του βιβλίου ισότιμα, ώστε ο αναγνώστης ν’ αποκτά σαφή εικόνα των αρχιτεκτονικών στυλιστικών χαρακτηριστικών κάθε εποχής. Εδώ είναι φανερή η παιδαγωγική αξία του βιβλίου, γραμμένου να κερδίσει τον αναγνώστη χωρίς σχολαστικισμούς, ώστε ν’ αγαπήσει την ιστορική αρχιτεκτονική και ως πνευματική δημιουργία.

   
     Εξώφυλλο [86.37 KB]